Μελοποιία

Οἱ θέσεις τοῦ συντόμου στιχηραρικοῦ μέλους μὲ ἄξονα τὸ ἔργο Πέτρου τοῦ Πελοποννησίου

Κωνσταντίνου Φωτοπούλου

Εἰσήγηση στὸ Ε΄ Διεθνὲς Μουσικολογικὸ Συνέδριο τοῦ Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας  (15 Δεκεμβρίου 2012)

Σὲ μιὰ πιὸ συστηματικὴ ἔρευνα τοῦ τρόπου μελοποϊίας ἀλλὰ καὶ τῆς κωδικοποίησης τῶν θέσεων τοῦ συντόμου στιχηραρίου, μὲ ὁδήγησε, ἤδη ἀπὸ τὸ 2004, ἡ ἀνάγκη μελοποίησης ὕμνων σλαβικῆς γλώσσας σὲ βυζαντινὴ μουσικὴ καὶ ἡ διδασκαλία τοῦ τρόπου μελοποϊίας στοὺς Ρώσους μαθητές μου. Δυστυχῶς, ἂν καὶ ὑπάρχουν βιβλία βυζαντινῆς μουσικῆς σὲ ἀρκετὲς γλῶσσες, κατὰ κανόνα βρίθουν λαθῶν. Μιὰ ἁπλῆ παράθεση καὶ φωτογραφικὴ χρήση τῶν παλαιῶν θέσεων σίγουρα δὲν ἀρκεῖ. Πρέπει νὰ καταλάβουμε τὸν βαθύτερο τρόπο σκέψεως τῶν παλαιῶν διδασκάλων καὶ νὰ τὸν ἀξιοποιήσουμε δημιουργικά. Παρακάτω θὰ προσπαθήσω νὰ παρουσιάσω συνοπτικὰ τὸν τρόπο λειτουργίας τῶν θέσεων τοῦ συντόμου στιχηραρίου, βάσει τοῦ ἔργου τοῦ Πέτρου Πελοποννησίου.

Ἡ μελοποιία ὡς ἀναπόσπαστο μέρος τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς καὶ ἡ προβληματική της στὴν σύγχρονη ἐποχή

Κωνσταντίνου Φωτοπούλου

Εἶναι γεγονὸς ὅτι παρὰ τὸ ὅτι ἡ μελοποιία στὴν βυζαντινὴ μουσικὴ παρουσιάζει ἐξαιρετικὸ ἐνδιαφέρον, σὲ ἐπιστημονικὸ ἐπίπεδο ἡ ἔρευνα βρίσκεται σὲ ἐμβρυακὴ κατάσταση. Δίνουμε κυρίως ἔμφαση στὸ στοιχεῖο τῆς ἔμπνευσης, ἐνῶ ἀγνοοῦμε τοὺς κανόνες ποὺ τὴν διέπουν, τὴν ἀσφαλιστικὴ δικλεῖδα γιὰ τὴν ἐπίτευξη τοῦ στόχου τῆς ἐκκλησιαστικῆς μελοποιίας: τῆς μουσικῆς ἐπένδυσης τῆς λατρευτικῆς ὑμνογραφίας τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ θέμα βέβαια εἶναι ἀσύλληπτα μεγάλο καὶ μὲ τὴν παρακάτω παρουσίαση δὲν φιλοδοξῶ νὰ τὸ καλύψω ἐξ ὁλοκλήρου. Ὡστόσο, πολλὰ ἀπὸ ὅσα παρατίθενται συνοπτικὰ κατωτέρω, εἶναι καρπὸς τῆς χρόνιας ἐνασχόλησής μου μὲ τὶς μεταγραφὲς κλασσικῶν μαθημάτων στὴν σλαβονικὴ γλῶσσα, καθὼς καὶ τῆς γενικότερης ἐντρυφήσεώς μου στὴν μελοποιία, καὶ θὰ ἀποτελέσουν ἀντικείμενο μελλοντικῶν δημοσιεύσεων (παράδειγμα ἡ κωδικοποίηση τῶν θέσεων τοῦ συντόμου στιχηραρίου ὅπως τὶς χρησιμοποιεῖ ὁ Πέτρος Λαμπαδάριος).