Ἱερομονάχου Συμεών

Στὰ πλαίσια τῆς γενικότερης ἐνασχόλησής μας μὲ τὸ μεταβυζαντινὸ εἱρμολόγιο καὶ καθὼς ἑτοιμάζουμε πρὸς ἔκδοσιν ἐκτενῆ μελέτη πάνω σὲ αὐτό, κρίναμε σκόπιμο νὰ παρουσιάσουμε τὸ παρὸν ζήτημα, ἀφορῶν σὲ ὅλα τὰ ἀργοσύντομα μέλη.

Δὲν θεωροῦμε περιττὸ νὰ τονίσουμε κατ᾿ ἀρχὴν αὐτὸ ποὺ καὶ στὸ παρελθὸν ἐπαναλάβαμε πολλάκις: ὅτι δηλαδὴ δὲν ἐπιθυμοῦμε καὶ δὲν ἀποσκοποῦμε ἐπ᾿ οὐδενὶ νὰ προτείνουμε κάτι ποὺ φαίνεται σὲ ἐμᾶς καλὸ ἢ μᾶς ἀρέσει, οὔτε πολὺ περισσότερο νὰ ἐπιβάλουμε στὴν μουσική μας κάποιον προκαθορισμένο ρυθμὸ καὶ νὰ «δαμάσουμε» τὴν ψαλτικὴ τέχνη πρὸς κάποια προαποφασισμένη κατεύθυνση. Θέλουμε νὰ πιστεύουμε πὼς ἀποκλειστικός, εἰλικρινὴς καὶ ἀπροκατάληπτος σκοπός μας εἶναι ἐν προκειμένῳ νὰ ἀνακαλύψουμε –ἐὰν ὑπάρχει– τὸν ἐγγενῆ ρυθμὸ τῶν διαφόρων εἰδῶν τοῦ μέλους, ὅπως μᾶς παρεδόθη στὴν Νέα Μέθοδο ἀπὸ τοὺς τρεῖς Διδασκάλους, νὰ τὸν παρουσιάσουμε τεκμηριωμένα καὶ κατὰ τὸ δυνατὸν νὰ τὸν ἐκφράσουμε στὴν πράξη. Ἐνίοτε δίδεται ἐνδεχομένως ἡ ἐντύπωσις ὅτι νεωτερίζουμε ἐν σχέσει μὲ τοὺς τρεῖς Διδασκάλους. Μὴ γένοιτο! Καὶ πάλι ἰσχυριζόμαστε ὅτι ἐπιθυμοῦμε μόνον νὰ προσθέσουμε ἕνα λιθαράκι στὸ δικό τους θαυμαστὸ οἰκοδόμημα, συμβάλλοντας κατὰ τὸ δυνατὸν δημιουργικὰ ἀλλὰ καὶ καθ᾿ ὅλα συνετὰ στὴν ὁμόχυμη ἐξέλιξη τῆς παραδόσεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας μουσικῆς. Πιστεύουμε βέβαια πὼς δὲν θὰ ὑποστηρίξει κανεὶς ὅτι ἡ κατάρτισις τῆς μουσικῆς θεωρίας ὁλοκληρώθηκε ἀνυπερθέτως μὲ τὴν ἔκδοση τοῦ Μεγάλου Θεωρητικοῦ τοῦ Χρυσάνθου.

Ταπεινὰ λοιπὸν παρακαλοῦμε διαρκῶς τὸν ἀναγνώστη νὰ μὴ θορυβεῖται ὅταν κάποιο συμπέρασμα ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ προγενέστερες ἀντιλήψεις· πολλὲς φορὲς ἄλλωστε κι ἐμεῖς ἀναγκασθήκαμε νὰ ἀναθεωρήσουμε ἰδέες καὶ θεωρίες ποὺ διδαχθήκαμε ἢ δεχόμασταν ὡς αὐτονόητες, ἐνώπιον νεωτέρων πορισμάτων. Καὶ πολὺ περισσότερο τὸν παρακαλοῦμε νὰ μὴν διεξέλθει μὲ καμμία προκατάληψη τὶς μελέτες μας, ἰδίως ὅταν ὁμοιάζουν ἢ φαίνεται πὼς ὁμοιάζουν μὲ ἄλλες ὑφιστάμενες θεωρίες.

Ἱερομονάχου Συμεών

Ἔχοντας ἤδη προσεγγίσει τὸ θεωρητικὸ ὑπόβαθρο τοῦ 4σήμου ρυθμοῦ, θὰ ἐπι­χειρήσουμε στὸ παρὸν ἄρθρο νὰ «χωρίσουμε» σὲ μέτρα μερικὰ κείμενα τῶν τριῶν πρώτων κατηγοριῶν, σχολιάζοντας καὶ ἀναλύοντας μέχρις ἑνὸς ση­μείου τὶς συναν­τώμενες ἐξαιρέσεις. Σὺν τῷ χρόνῳ θὰ προστεθοῦν καὶ ἄλλα μέλη μὲ ρυθμι­κὲς ἀσάφειες, κατ᾿ ἐπιθυμίαν τῶν ἀναγνωστῶν.

Κρίνουμε σκόπιμο, προτοῦ ἐπικεντρώσουμε σὲ ἐπιμέρους λεπτομέ­ρειες, νὰ ἐξετάσουμε συνολικὰ τὸ πρόβλημα τῆς χρονικῆς συναρμογῆς τῶν θέσεων κατὰ τὴν ροὴ ἑνὸς ἄσματος ...

.

Ἱερομονάχου Συμεών

Μὲ τὴν παροῦσα δη­μοσίευση ἐγκαινιάζουμε μιὰ σειρὰ ἄρθρων πε­ρὶ ρυθ­μοῦ, εὐελπιστώντας νὰ συμβάλουμε κατὰ τὸ δυνατὸν στὴν μελέτη τοῦ ὅλου ζητήματος καὶ χωρὶς βεβαίως νὰ φιλοδοξοῦμε στὴν ἐξάντλησή του. Ἡ μελέτη αὐτὴ ἐξετάζει μόνον τὴν ὑπόσταση τοῦ 4σήμου ρυθμοῦ καὶ δὲν ἅπτεται περιφερειακῶν προβλημάτων ὅπως ἡ σήμανσις τοῦ ρυθμοῦ, ὁ τρόπος καταμετρήσεώς του, ἡ διδασκαλία του, ἡ ἔκφρασίς του.

Προτοῦ ὑπεισέλθουμε σὲ λεπτομέρειες, θεωροῦμε ἀπαραίτητη μιὰ πρωταρχικὴ κατηγοριοποίηση τῶν μελῶν μὲ κριτήριο τὸν ρυθμὸ. Μποροῦ­με νὰ διακρίνουμε 5 εἴδη: ...

.